۶ آبان ۱۴۰۰ — بانک خازن با توجه به نوع و کاربردش اجزای متفاوتی دارد که این اجزا شامل : تابلو برق، خازن سه فاز، رگولاتور بانک خازنی، کنتاکتور خازنی، کلید ورودی ...
۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۶ — بانک خازنی چیست و چرا از بانک خازنی در بعضی اماکن ها استفاده می شود شاید شنیده باشید که با گذاشتن بانک خازنی در کنار تابلو برق مصرف برق آن ...
۱۴ مهر ۱۴۰۰ — تابلو بانک خازنی به منظور کنترل توان راکتیو مدار استفاده می شود. معرفی انواع بانک خازن | مزایا و معایب | نحوه خرید | در این مقاله رایگان.
۸ خرداد ۱۴۰۰ — کنترل خازن‌ها، کابل‌ها و فیوزها. در تابلوی بانک خازن از سوئیچ‌ها، هادی‌ها و تجهیزات حفاظتی مختلفی استفاده می‌شود. یکی از وظایف اصلی ما کنترل این ...
به مجموعه‌ای از خازن‌های کنار یکدیگر به منظور اصلاح ضریب توان شبکه، بانک خازنی گفته می‌شود؛ و مجموعه‌ای که بتواند از طریق آن توان راکتیو را کنترل کرد....
تابلوهای بانک خازنی در توان‌های راکتیو مختلف و بنا به نیاز مشتریان طراحی و ساخته می‌شوند که بانک‌های خازنی اتوماتیک رایج‌تر و کاربردی‌ترین وسیله برای اصلاح ضریب ...
رایج ترین استفاده از یک بانک خازن به عنوان تصحیح کننده خطای منبع تغذیه در محیطهای صنعتی است. بانک خازنی از تعداد زیادی ترانسفورماتور و موتور الکتریکی استفاده ...
در این مقاله ساختار تابلو برق را بررسی می کنیم ، انواع آن ها را معرفی و اجزای داخلی آن را از نظر استاندارد ها تحلیل می کنیم.
تابلو سازی
رشته ای ترکیبی است. تابلو برق در واقع یک محفظه بوده که تجهیزات الکتریکی را در بر می گیرد و البته تابلوها می توانند دربرگیرندۀ تجهیزات پنوماتیکی (سیستم های بادی) نیز باشند مانند: شیرهای برقی، کمپرسور و … .
به طور کلی لازم به ذکر است که جهت فراگیری فنون مربوط به تابلوهای برق نیاز به فراگیری چندین آیتم اصلی است که در ذیل به اختصار عنوان می کنیم:
اصولی کلی و استانداردهای مربوط به تابلوهای برق و محفظه های الکتریکی مانند درجه حفاظتی IP و درجه بندی جداسازی محفظه ها و مقابله با عوامل جوی و … در کشورهای عضو کمیسیون الکتروتکنیک بین الملل، استاندارد IEC-60529 برای طبقه بندی درجه حفاظت تابلوها در برابر عوامل خارجی (کدهای IP) استفاده می شود.
اصول تخصص در مورد تابلوهای برق، مقادیر نامی مانند ولتاژ و جریان نامی و …
آشنایی با تجهیزات الکتریکی و عملکرد آنها و نحوۀ انتخاب صحیح آنها
آشنایی با تأسیسات الکتریکی و آشنا با محاسبات مربوطه
آشنایی با دروسی مانند رله و حفاظت سیستم ها- طرح پست الکتریکی و غیره
آشنایی با طراحی مدارات فرمان و کنترل و لاجیک
جهت فراگیری هریک از فنون یاد شده لازم است صورت جداگانه اقدام به فراگیری کرد. البته وقتی تنها در مورد تابلوهای برق صحبت به میان می آید آیتم های 1 و 2 فوق الذکر بسیار پررنگ تر می شوند.
البته در حرفۀ تابلوسازی، علوم مهم دیگری نیز نقش دارد که از نام بردن کلیه آن ها صرف نظر می کنم مانند علم ارگونومی و …
به صورت کلی در مورد تابلوهای برق اصول کلی و استاندارد و همچنین تعاریف کلی وجود دارد و بسیار حائز اهمیت است. مثلاً نوع تابلو از نظر ساختمان آن ها. به عنوان مثال تابلوهای ایستاده – دیواری – میزی- رک و … و هریک از آنها ساختمان منحصر بفردی دارند و کاربرد آنها نیز متفاوت است.
انواع تابلو برق از نظر سطح ولتاژ
انواع تابلو برق از نظر سطح ولتاژ به دو دستۀ زیر تقسیم می شوند:
تابلو فشار متوسط (MV)
تابلو فشار ضعیف (LV)
تابلو برق فشار متوسط
تابلوهای فشار متوسط معمولاً در سطح ولتاژ 1 تا 36 کیلو ولت قرار دارند و به صورت چند سلولی مونتاژ می شوند. تجهیزات داخل این تابلوها شامل انواع کلیدهای قدرت یا دژنکتور، ترانسفورماتورهای اندازه گیری جریان و ولتاژ، کلیدهای جدا کننده زمین، کنتاکتورهای فشار متوسط، رله، باس بار، لوازم و تجهیزات کنترلی است.
تابلو برق فشار ضعیف
تعریف تابلوی فشار ضعیف
مطابق با استاندارد IEC60439-1 تابلوی فشار ضعیف ترکیبی است از یک یا چند وسیلۀ قطع و وصل فشار ضعیف همراه با تجهیزات کنترلی، اندازه گیری، نشانگر، حفاظتی، تنظیم کننده و … مربوط به خود که به نحوی کامل نصب و سوار شده و کلیه اتصالات الکتریکی و مکانیکی داخلی و قطعات ساختمانی را شامل می شود.
پس از تبدیل ولتاژ فشار قوی به ولتاژ فشار ضعیف در پست های ترانس، جهت تقسیم انرژی الکتریکی از تابلوهای فشار ضعیف استفاده می شود. معمولاً ولتاژ نامی تابلوهای فشار ضعیف در جریان متناوب از 1000V و فرکانس 1000Hz و در جریان مستقیم ولتاژ نامی تابلو از 1500V بیشتر نمی شود.
تنوع مصرف کننده ها، احتیاجات مختلف در مورد طرح و اندازه تابلوهای فشار ضعیف را ایجاب می کند.
در نتیجه، تابلوهای فشار ضعیف با اندازه های استاندارد تهیه شده و بسته به احتیاج به کلیدهای خودکار و یا ترکیب کلید و فیوزهای متعدد و همچنین دستگاه های اندازه گیری و غیره برای مدارهای خروجی مجهز می شود.
این تابلوها بسته به محل نصب آنها از جنس عایق، چدن، ورقه های آهن و به شکل های مختلف: دیواری، توکار و روکار، همچنین ایستاده برای فضاهای آزاد یا سرپوشیده ساخته می شوند.
اغلب تابلوهای موتورخانه از نوع ایستاده و بقیه تابلوها از نوع توکار تمام بسته است. در این جا لیستی ذکر می شود که شامل قطعات مکانیکی و الکتریکی داخلی تابلو است. این لیست شامل؛ ضخامت ورق ـ فریم تابلو ـ روبند ـ نوع رنگ کاری ـ جا نقشه ای – یراق آلات ـ نوع تابلو (یک درب ـ دو درب ـ نرمال ـ اضطراری) اسم شرکت سازنده تابلو ـ اسم تابلو ـ چراغ سیگنال (رنگ ـ تعداد ـ وات ـ نوع لامپ ـ فیوز) مشخصات فیوزهای داخل تابلو بعلاوه پایه فیوز ـ کلید مینیاتوی (تکفاز ـ سه فاز ـ ولتاژ قابل تحمل) رله ـ کنتاکتور ـ کلید گردان (با مشخصات کامل) مشخصات ترمینال – مشخصات شین فاز ـ نول – مقره های پشت شین ـ نوع سیم کشی داخلی تابلو ـ نوع سیم کشی خط به تابلو ـ طریقه ی انتقال سیم در تابلو (ترانکینک ـ استفاده از کمربند) استفاده از سیم یک تکه در تابلو ـ شماره گذاری خطوط روی ترمینال – استفاده از کابلشو است.
تمام این عناوین با مشخصات کامل است. وجود این مشخصات باعث عمر بیشتر تابلو، خطای کمتر و تعویض آسان تر می شود.
وجود سیم ارت در تابلوی برق ضروری و با رنگ سبز نمایان است.
خطوط T-S-R به ترتیب با رنگ زرد ـ قرمز ـ آبی ـ سیم نول با رنگ سیاه مشخص می شود.
در بعضی از تابلوها روی درب تابلو یک سری کلید وجود دارد START-STOP یا یک کلیدگردان که برای روشن و خاموش کردن روشنایی و یا موتور به کار می رود.
این تابلوها معمولاً در جلو دارای دری هستند که دسته کلیدها، وسایل اندازه گیری، انواع پوش باتن و همچنین لامپ سیگنال بر روی آن نصب می شوند و بسته به مورد احتیاج ممکن است قسمت پشت تابلو باز یا بسته باشد.
شین های مسی حامل جریان در داخل تابلوها روی مقره های اتکائی نصب می شوند. کلیدها به وسیلۀ هادی های مسی بدون روپوش یا روپوش دار با مقاطع کافی به شین ها وصل شده است و معمولاً سیم بندی های دستگاه های اندازه گیری و کنترل در داخل کانال های پلاستیکی و یا در محفظۀ پشت تابلو قرار می گیرند.
مجموعه دستگاه های مربوط به راه اندازی الکتروموتورها یا وسایل فرمان را می توان در داخل تابلوهای استاندارد با اندازه های مناسب نصب کرد.
به طور کلی محل نصب وسایل تابلوئی و همچنین سیم کشی داخل تابلوها باید در دسترس باشد تا به سادگی تعمیر شود.
جهت آسان تر شدن تعمیر و تعویض قطعات مستهلک شدۀ تابلو می توان از سیستم موزائیکی استفاده کرد در این سیستم وسایل طوری جاسازی شده اند که به راحتی قابل جدا شدن از کل تابلو باشد.
انواع تابلو فشار ضعیف
تابلوهای فشار ضعیف در سطح ولتاژ کمتر از 1000 ولت قرار دارند. ولتاژ نامی تابلوهای فشار ضعیف اغلب تا 690 ولت و ولتاژ سرویس تا 500 ولت است. تابلوهای فشار ضعیف اغلب در سه نوع زیر ساخته می شود:
الف) تابلوی دیواری (Wall Mounted)
ب) تابلوی ایستاده ثابت (Free Standing)
پ) تابلوی ایستاده کشویی
تابلوهای فشار ضعیف مورد استفاده در برق ساختمان را با در نظر گرفتن مکان و موقعیت قرار گرفتن آن ها نسبت به منبع تغذیه و وظیفه و نقش آن ها در سیستم کنترل و توزیع برق در دسته های زیر طبقه بندی می کنند:
تابلوی اصلی فشار ضعیف:
در پست برق و به طرف فشار ضعیف ترانس متصل بوده و برق مجموعه را توزیع و کنترل می کند.
تابلوهای نیمه اصلی فشار ضعیف:
تابلوهای برق بلوک ساختمانی یا قسمت مستقلی از مجموعه را توزیع کرده و یا از تابلوی اصلی تغذیه می شود.
تابلوهای فرعی تأسیسات و تجهیزات:
به منظور توزیع و کنترل سیستم های برقی ویژه در برخی ساختمان ها مانند موتورخانه، آشپزخانه، رختشوی خانه و … تابلوهای فرعی استفاده می شوند که از تابلوی اصلی تغذیه می شوند.
تابلو فرعی روشنایی
این تابلوها به منظور توزیع و کنترل برق روشنایی و پریزهای عمومی به کار می روند که از تابلوی اصلی تغذیه می شوند.
تابلوهای برق داخل ساختمان
تابلوهای برق داخل ساختمان به سه دسته تقسیم می شوند:
1- تقسیم واحد
2- عمومی
3- کنتور
انواع تابلو برق
الف) انواع تابلو برق از نظر محل نصب
تابلو برق بیرونی
تابلو برق بیرونی (OUTDOOR) در فضای باز نصب شده و علاوه بر وظایف تابلوهای درونی، باید از تجهیزات در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻮی ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﺎﺻﻲ دارند.
– ضخامت ورق بدنه حداقل 2 میلی متر باشد.
– ابعاد پوشش سقف حداقل 5 سانتی متر از هر طرف بزرگتر از بدنه تابلو باشد.
– فقط با درب دسترسی از جلو ساخته شده و درزها با پلاستیک مخصوص، به طور کامل آب بندی شوند.
– درب مجهز به قفل مناسب شود.
– تابلو بر روی سکویی به ارتفاع 20 الی 25 سانتی متر از کف تمام شده و با استفاده از بولت هایی که درون فونداسیون کار گذاشته شده نصب می شود. طرفین سکو از هر دو طرف 10 سانتیمتر بزرگتر از لبه تابلو و ابعاد داخلی حداقل 5 سانتی متر کوچک تر از ابعاد تابلو خواهد بود.
– رنگ آمیزی بدنۀ تابلو با استفاده از رنگ مقاوم در برابر نور آفتاب (Zing Rich) انجام می گیرد.
– ابعاد تابلوهای بیرونی: حداکثر ارتفاع 120 سانتیمتر، عرض بر حسب نیاز، عمق 40 سانتیمتر.
تابلو برق درونی
تابلو برق درونی (INDOOR) تابلوهایی هستند که در محل های سرپوشیده مورد استفاده قرار می گیرند. این تابلوها وظیفۀ نگهداری تجهیزات در محل نصب شده و حفاظت از آنها در برابر برخوردهای ناخواسته را برعهده دارند.
ایستاده: ضخامت ورقۀ بدنه حداقل 2 میلیمتر باشد، اسکلت نگهدارنده از پروفیل و یا نبشی آهنی ساخته می شود، تابلو بر روی اطاقک کابل، کانال و یا فونداسیون با استفاده از پیچ و مهره انجام گیرد.
ابعاد تابلوی درونی با درب دسترسی از جلو:
ارتفاع 220 سانتیمتری، عرض 90 سانتیمتر، عمق 60 سانتیمتر.
ابعاد تابلوی درونی با درب دسترسی از دو طرف:
ارتفاع 220 سانتیمتری، عرض 90 سانتیمتر، عمق 80 سانتیمتر.
دیواری: اگر ارتفاع تابلو تا یک متر باشد ضخامت ورقه بدنه 1.25 میلیمتر بوده و برای ارتفاع بلندتر از ورق 1.5 میلیمتر ساخته می شود.
محل ورود و خروج کابل ها با استفاده از گلند مناسب مسدود می شوند.
برای سهولت کار، تجهیزات بر روی ورقی به ضخامت 1.5 میلیمتر نصب شده از این ورق با استفاده از پیچ و مهره به بدنۀ تابلو بسته می شود.
حداکثر ارتفاع نصب کلیۀ تابلوهای دیواری 210 سانتیمتر از کف تمام شده تا بالای تابلو باشد.
ب) انواع تابلو برق از نظر کاربرد
تابلو برق توزیع
تابلو برق توزیع به منظور جمع آوری و توزیع انرژی الکتریکی به کار برده می شوند.
تابلوهای توزیع بسته به نیاز در ابعاد مختلف و نیز از نظر تجهیزات برای کاربردهای خاصی ساخته می شوند. ورودی تابلو اغلب برق شبکه سراسری است و خروجی آن مصرف کننده است. برای اتصال تابلو به ورودی و خروجی ها اغلب از ترمینال استفاده می کنند.
تابلوهای توزیع مختص تقسیم بندی جریان برق ورودی و انتقال آن است. این انتقال می تواند بین شبکه ای از تابلوهای دیگر که هر کدام کاری تخصصی انجام می دهند و یا صرفاً یک تابلوی توزیع چند منظوره صورت گیرد. در واقع این تابلو نوعی منبع تغذیه با حفاظت بالا برای دیگر تابلوها و ماشین آلات است. تقسیم بندی جریان به کمک ادوات مختلفی از جمله MCB ها و MCCB ها و با در نظر گرفتن سیستم حفاظت و محاسبات اندازه کابل ها و شمش های مسی صورت می گیرد.
نمایی از یک تابلو توزیع
تابلو برق کنترل
تابلو برق کنترل با بهره گیری از تجهیزات مختلف وضعیت سیستم را سنجیده و نمایش می دهند و در صورت لزوم تنظیمات اعمال شده توسط بهره بردار را به سیستم منتقل می کنند.
تابلو برق کنترل
ج ) انواع تابلو برق از نظر ساختار
تابلوهای METAL ENCLOSED: این تابلوها محفظۀ تمام بسته فلزی بوده و تمام تجهیزات الکتریکی اعم از کلیدها، ترانس های جریان و ولتاژ، لوازم اندازه گیری، شینه ها و … در داخل آن نصب می شود.
تابلوهای METAL CLAD: نوعی از تابلوهای METAL ENCLOSED بوده که در آنها، محفظه های مختلف از یکدیگر تفکیک شده اند. این امر موجب می شود تا اگر خطایی در یکی از محفظه ها اتفاق افتد، این خطا به محفظه های دیگر منتقل نشده و سایر محفظه ها نیز تحت تأثیر آن آسیب ندیده و محفوظ بمانند.
انواع تابلو برق از نظر ساختار
د ) انواع تابلو برق از نظر ایستایی
ایستاده (FREE STANDING یا SELF STANDING): تابلو حالت خود ایستا داشته و نیازی به مهار آن توسط سازه دیگری نبوده و یا به چیز دیگری تکیه ندارد. اغلب تابلوهای موتورخانه از نوع ایستاده است.
تابلوی ایستادۀ ثابت
در این تابلوها، باس بارها اغلب در قسمت فوقانی نصب شده و از طریق شینه ها و یا کابل به کلید و سایر تجهیزات الکتریکی مانند کنتاکتورها، رله ها و … ارتباط پیدا می کنند. زیر محفظۀ باس بار تجهیزات الکتریکی اعم از کلید، کنتاکتور، رله ها، ترمینال ها و … نصب می شوند. انواع پیشرفته تر تابلوهای ایستاده ثابت، تابلوهای مدولار هستند که از لحاظ ساختار، مشابه تابلوهای فشار ضعیف کشویی است.
در این تابلوها هر فیدر به شکل یک مدول در تابلو نصب شده و به وسیلۀ یک صفحه فلزی از فیدر بالایی و پایینی خود جدا می شود. این تابلوها از نظر دسترسی به سر کابل در دو نوع دسترسی از پشت و دسترسی از جلو ساخته می شوند.
دیواری (WALF MOUNTED): این نوع از تابلوها روی دیوار نصب می شوند. این نوع تابلوها اگر روی سطح دیوار نصب شوند، روکار (Surface Mounted) و اگر داخل دیوار جاسازی شوند، توکار (Recessed Mounted یا Flush Mounted) نامیده می شوند.
تابلوهای فشار ضعیف کشویی
امروزه این تابلوها به صورت گسترده در صنعت برق به خصوص در تابلوهای توزیع و یا مدارات راه انداز موتورها مورد استفاده قرار می گیرند. این تابلوها در دو نوع ورودی و خروجی ساخته می شوند.
تابلوهای خروجی شامل تعداد معینی کشو بوده که هر کشو یک فیدر خروجی را در خود جای می دهد. حداقل اندازه یک کشو یک مدول است. و هر تابلوی خروجی فضایی برابر 12 مدول را شامل می شود. اندازه کشو نیز تابعی از جریان فیدر و ابعاد تجهیزات داخل آن نظیر کنتاکتور، بی متال، کلید و … است.
بر این اساس کشوهای 1 مدوله، 2 مدوله، 3 مدوله و 4 مدوله ساخته می شوند. کلید ورودی تابلو کلیدی با جریان بالا و از نوع کلید هوایی بوده که در تابلوی ورودی نصب می شود. در بخش جلویی تابلوهای ورودی به جای کشو Cradle هایی نصب می شود و کلیدهای ورودی درون این Cradle ها قرار می گیرند. در واقع خود کلید به صورت کشویی از تابلو خارج و یا در آن نصب می شود. تابلوهای ورودی نسبت به تابلوهای خروجی از عرض بیشتری برخوردار است.
ه ) انواع تابلو برق از نظر متحرک بودن
در صنایع تابلوسازی نیاز دیگری که بعد از ساخته شدن تابلوهای Metal Clad مطرح شد این بود که اگر مدار و یا تجهیزات الکتریکی بنا به هر دلیلی صدمه ببیند و از سرویس خارج شود باید سیستمی مشابه در اسرع وقت جایگزین سیستم معیوب شود. این ایده به ساخت تابلوهای کشویی (With drawable و یا Drawout) منجر و موجب تسریع در عملیات تعمیراتی شد. بدین ترتیب تابلوها را می توان به دو دسته کلی تابلوی ثابت و تابلوی کشویی تقسیم کرد.
ی) انواع تابلوهای برق از نظر سطح ولتاژ
تابلوهای فشار ضعیف (LV) تا 1000 ولت.
تابلوهای فشار متوسط (MV) از 1000 ولت تا 36000 ولت.
انواع تابلو برق
اجزای تابلو برق
مهم ترین اجزا تابلو عبارتند از:
بدنه
کلیدها
شینه (هادی ها)
مقره
دستگاه های اندازه گیری
دستگاه های حفاظتی
سیم ارت
سیم اینترلاک
بدنۀ تابلو برق
ﺑﺪﻧۀ ﺗﺎﺑﻠﻮ وظیفۀ ﻧﮕﻬﺪاری ﺗﺠﻬﻴﺰات در ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻔﺎﻇﺖ از آﻧﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎی ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد. بدنه از ﻣﻮاد ﻛﺎﻣﭙﻮزﻳﺖ، ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﻳﺎ آﻫﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ روش ﭘﻮﺳﺘﻪ ای ﺳﺮد، ﻧﻮرد ﺷﺪه، ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد. ﺿﺨﺎﻣﺖ ورق ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎی آﻫﻨﻲ ﺑﺮاﺳﺎس دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ موارد زیر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲشود.
محل استقرار تابلو
محل ورود و خروج هادی ها
شکل بدنه (ایستاده، دیواری، بیرونی، درونی و …)
فرم ساخت تابلو (یکپارچه، مجزا از هم)
قابلیت دسترسی به اجزای تابلو
نحوۀ آرایش تجهیزات، محیط نصب تابلو و اﺑﻌﺎد آن
در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز بدنۀ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺑه وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮوﻓﻴﻞ و ﻧﺎوداﻧﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﺿﺮﺑﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻳﺎ وزن آﻧﻬﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺪﻧﻪ ﻣﻲ تواند ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه و ﭘﺲ از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ارﺳﺎل شود. در بعضی موارد بدنه را به ﺻﻮرت ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺠﺰا از ﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم تمامی ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧم کاری، ﺟﻮﺷﻜﺎری و رﻧﮓ آﻣﻴﺰی آﻧﻬﺎ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﻛﺮده و در ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﺰﻳﺖ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎ ﻫﺰﻳنۀ ﻛﻤﺘﺮ در زﻣﺎن ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ از ﻃﺮﻓﻴﻦ و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺗﻌﻤﻴﺮات آن است. ﺑﺪﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮری ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات درون ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﻣﻤﻜﻦ را ﺑﺮای اﻓﺮادی ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ﺗأﻣﻴﻦ کند. در ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎی ﻗﺪرت ﺑﺮای ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن تابلو و همچنین جلوگیری از سرایت آتش سوزی و یا انفجار اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎ، در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻨﻲ دیوار قائمی را در داخل تابلو نصب کرده و تابلو را به ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﻠﻮل ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪی ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎی ﻛﺸﻮﻳﻲ و ﻣﺪوﻻر از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﺑﺮﺗﺮی دارﻧﺪ. ﺗﺎﺑﻠﻮ در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از نحوۀ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد (ﺑﺪون درب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎی ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ، درب دﺳﺘﺮﺳﻲ از ﺟﻠﻮ، از ﭘﺸﺖ، دو درب، درب ﺷﻴﺸﻪ ای و….).
درب ﺗﺎﺑﻠﻮ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدی در ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗأﻣﻴﻦ اﻳﻤﻨﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن دارد. در ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎی ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ درﻳﭽﻪ ای در ﺑﺎﻻی ﺗﺎﺑﻠﻮ (ﺳﻘﻒ ﺗﺎﺑﻠﻮ) ﺟﻬﺖ ﺗﺨﻠﻴۀ ﺿﺮﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﻔﺠﺎر ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺗﻌﺒﻴﻪ شده است. درﺟۀ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺪﻧﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻴﺎز و ﺟﺪاول ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد.
– اسکلت نگه دار تابلو برق
نگهداری قسمت های مختلف تابلو و پوشش آن.
– پوشش تابلو برق
حفاظت افراد در برابر قسمت های برق دار یا متحرک نصب شده.
در تابلوهای بزرگ که جریان مصرف کننده ها زیاد است به جای سیم کشی داخل تابلو، شمش یا شینه کشی می کنند. شینه ها سطح مقطع نسبتاً بزرگی داشته و می توانند جریان های بسیار زیاد را از خود عبور دهد بدون آن که افت ولتاژ قابل ملاحظه ای را ایجاد کند.
در تابلوهای توزیع ایستاده، برای نگه داشتن شین ها (تکیه گاه شین ها) از مقره ها استفاده می شود. در تابلوهای توزیع، از وسایلی مانند پاورمتر یا ولت متر جهت نشان دادن پارامترهای الکتریکی مانند توان مصرفی، ولتاژ، جریان، انرژی و … استفاده می کنند. همچنین وسایل حفاظتی مانند رله های جریان اضافی و فیوزها نصب می شوند.
تابلو بانک خازنی یکی از انواع پرکاربرد تجهیزات صنعتی به شمار می رود. برای اینکه دلیل استفاده از بانک خازن در مدار یک تابلو برق را بدانید، باید با مفهوم توان راکتیو آشنا شوید. اکثر بارها در صنعت، از جمله الکتروموتورها، لامپ های گازی، ترانس ها و کوره های القایی دارای خاصیت سلفی هستند. این ویژگی سبب ایجاد توان راکتیو (reactive power) در مدار می شود. توان رکتیو غیر واقعی است. بدین معنی که مورد مصرف موتور قرار نمی گیرد. بلکه صرفاً از شبکه گرفته و به آن بر می گردد. این اتفاق باعث افزایش تبادلات جریانی و در نتیجه آسیب رسیدن به سیم ها می شود. به منظور کنترل توان راکتیو از تابلو برق بانک خازنی بهره می برند.
برای درک بهتر تابلو برق خازنی ابتدا باید با مفهوم بانک خازنی آشنا شویم. مجموعه‌ای از خازن‌های کنار یکدیگر که برای اصلاح ضریب توان شبکه استفاده می‌شوند را بانک خازنی میگویند.
اهمیت برق در صنایع بزرگ و کوچک امروزی غیرقابل انکار است بنابراین مدیریت و استفاده بهینه امری بسیار مهم است.
وجود توان ری اکتیو در سیستم باعث کاهش توان مؤثر موجود در شبکه و کاهش عملکرد تجهیزات می شوند و این یعنی افزایش هزینه‌ها، بنابراین برای جبران این هزینه‌ها و افزایش توان موجود در تجهیزات نیاز است از بانک خازنی در تابلو برق استفاده کنیم.
موتورها، وسایلی که دارای سیم‌پیچ هستند، ترانسفورمرها و هر وسیله‌ای که در خود سلف (سیم‌پیچ) دارد باعث ایجاد ری اکتیو می‌شود که ری اکتیو هم مانند توان اکتیو در صورتحساب مشترک محاسبه می‌شود، بانک خازنی باعث می‌شود توان ری اکتیو وارد شبکه نشود.
در شبکه برق سه فاز، دو نوع توان مصرفی می‌توان داشت.
توان اکتیو یا توان مفید
توان راکتیو یا غیرمفید
که باعث استفاده جریان غیرمفید از شبکه می‌گردد. این توان غیرمفید به دلیل وجود بارهای سلفی در شبکه اتفاق می‌افتد.
بارهای سلفی سبب جابجایی پیک ولتاژ و جریان نصبت به هم می‌گردد که این جابجایی باعث مصرف اضافی جریان در شبکه نیز می‌شود که اگر در حجم عمده به آن نگاه کرد باعث آسیب‌رسانی به تأسیسات تولید انرژی برق نیز می‌شود.
با توجه به مسائل ذکرشده در بالا هر یک از مشترکین سه فاز بالای ۵۰ آمپر اداره برق موظف به نصب تابلو خازنی جهت تصحیح ضریب توان مصرفی می‌باشند.
معمولاً جدا از فرمول‌های کتابی برای طراحی بانک خازن و انتخاب ضریب‌های خازن‌های موجود که از فرمول ۲/۱ جریان کل واحد استفاده کرده (به‌طور مثال اگر جریان نامی یک واحد تولیدی ۱۰۰ آمپر باشد برای آن از بانک خازنی ۵۰ کیلووار استفاده می‌گردد)
خازن چیست؟
خازن دو صفحه فلز یا الکترولیت است که به‌وسیله یک عایق یا دی‌الکتریک از هم جدا می‌گردد. این صفحات قابلیت ذخیره برق و تصحیح ضریب جریان نصبت به ولتاژ و صاف کردن شکل ولتاژ را دارا می‌باشند.
رگلاتور چیست؟
رگلاتور واحد هوشمند که با توجه به ولتاژ و جریان مصرفی کل بهترین خازن ممکن را در مدار قرار می‌دهد. جهت انتخاب پله‌های خازن معمولاً از ضریب‌های خاصی مانند ۱:۲:۲:۲ یا ۱:۲:۴:۸ یا … (با توجه به مارک رگلاتور استفاده‌شده) استفاده می‌گردد (مثلاً برای بانک خازن ۵۰ کیلووار از خازن‌های ۵ کیلووار دو عدد ۱۰ کیلووار دو عدد ۲۰ کیلووار یک عدد)
موارد استفاده از بانک خازنی
شبکه‌های انتقال انرژی پست‌های سوئیچینگ شبکه توزیع مراکز صنعتی و …
نحوه عملکرد تابلو بانک خازنی
این تابلوها در شبکه‌های توزیع فشار ضعیف باهدف افزایش ضریب قدرت (ضریب توان) و جبران توان راکتیو استفاده می‌شوند.
تابلوهای بانک خازنی در توان‌های راکتیو مختلف و بنا به نیاز مشتریان طراحی و ساخته می‌شوند که بانک‌های خازنی اتوماتیک رایج‌تر و کاربردی‌ترین وسیله برای اصلاح ضریب توان شبکه هستند.
تابلو بانک خازنی اتوماتیک
تابلوهای بانک خازنی اتوماتیک دارای یک رگلاتور یا کنترل‌کننده ضریب قدرت هستند که مقادیر شکل موج ولتاژ و جریان و اختلاف‌زمانی آنها را اندازه‌گیری می‌کند و خازن موردنیاز را تعیین و وارد شبکه می‌کند.
در تابلوهای اتوماتیک کنتاکتورهایی که به‌وسیله رگلاتور کنترل می‌شوند وظیفه سوئیچ کردن خازن‌ها را به عهده‌دارند. از تابلوهای بانک خازنی اتوماتیک در بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها، مجتمع‌های تجاری و اداری، هتل‌ها و موارد مشابه استفاده می‌شود.
در تابلو بانک خازنی از چه نوع خازن‌هایی استفاده می‌شود؟
ویژگی‌هایی که باید خازن‌های بانک خازنی داشته باشند:
تحمل تبادل‌های متناوب و زیاد جریان و توان بین خودش و سلف را داشته باشد. تحمل حرارت یا سردی هوا را داشته باشد. تحمل ولتاژ شبکه برق را داشته باشد. (ممکن است شبکه فشار ضعیف با ولتاژ ۳۸۰ باشد) تحمل جریان‌های اولیه زیاد که در هنگام اتصال به شبکه برق دریافت می‌کند را داشته باشد.
توجه: به دلیل اینکه واحد توان راکتیر کیلو وار kvar است و وظیفه خازن اصلاح این توان است بنابراین خازن‌های اصلاح ضریبتان هم بر اساس همین واحد است نه بر اساس میکرو فاراد.
مزیت‌های استفاده از بانک‌های خازنی
بهینه کردن توان شبکه کاهش تلفات سیستم به سبب اثر ژول یا همان joule effect جلوگیری از تحمیل هزینه اضافه افزایش توان موجود در شبکه با از بین بردن توان ری اکتیو
دسته‌بندی بارهای موجود در شبکه
بار مقاومتی (resistive loads)
باری است که شامل مقاومت‌های خالص است، فاز ولتاژ خط در این حالت مثل ولتاژ شبکه است.
بار سلفی (inductive loads)
بار سلفی، دارای الکتروموتورهای آسنکرون و لامپ‌های مهتابی و … است. اگر یک‌بار سلفی خالص را در نظر بگیریم، فاز ولتاژ خط همیشه ۹۰ درجه از ولتاژ شبکه عقب خواهد بود.
بار خازنی (capacitive loads)
در این حالت خط ما همیشه شامل یک خازن مثل بانک خازنی است. اگر بار خازنی خالصی را در نظر بگیریم فاز ولتاژ خط ما همیشه ۹۰ درجه جلوتر از شبکه است.
چگونگی تعیین مقدار مناسب بانک خازنی
روش‌های زیر برای تعیین مقدار مناسب بانک خازنی (kvar) برای جبران ری اکتیو سیستم استفاده می‌شوند.
تحلیل و بررسی فیش برقی مطابق با نوع اشتراک اندازه‌گیری توان ری اکتیو و cosφ با استفاده از تجهیزات کنترلی مناسب یا تجهیزات اندازه‌گیری شبکه برای عیب‌یابی و بررسی تمامی پدیده‌های شبکه محاسبه توان اکتیو موردنیاز برای جبران توان ری اکتیو تمامی تجهیزات موجود در شبکه مثل ترانسفورمرها و الکتروموتورها و سایر لوازم موتوری و ری اکتیو دار با توجه به دفترچه یا اطلاعات روی دستگاه‌ها. محاسبه تجهیزاتی که احتمالاً بعداً و در آینده به شبکه اضافه می‌شوند.
